چگونه سایزبندی گلدانها را تشخیص دهیم؟
تشخیص سایز بندی گلدان مناسب برای گیاه ضروری است و برای داشتن گلخانه‌ای سرحال باید واحد اندازه‌گیری گلدان ها و انواع آن را بدانید؛ پس در ادامه با ما همراه باشید تا نکات ریز و درشت درباره سایزبندی را شرح دهیم.
اصول سایز بندی گلدان به این گونه است که اغلب آن‌ها را بر اساس اندازه قطر دهانه آن‌ها شماره گذاری می‌کنند و در کل گلدان‌های کوچک را با سایز و گلدان‌های بزرگ را با سطل نام می‌برند و عدد آن نشان دهنده حجم آن به لیتر می‌باشد، یعنی سطل 4 دارای حجم 4 لیتر می‌باشد.
سایز گلدان‌های بزرگ جعبه‌ای هم به سانتی‌متر می‌باشد، مثلا گلدان جعبه 60 دهانه‌ای به ابعاد 60 در 60 سانتی‌متر و به شکل مربع دارد.
انواع نامگذاری‌ها و نام‌های رایجی که برای گلدانها به کار می‌روند به قرار زیر است:
سطل ۳- سطل ۴ – سطل ۷ – سطل ۱۰ – سطل ۱۲
سطل 14 – سطل بزرگ (سایز 30)
سایز گلدانها به شرح ذیل می‌باشد.
گلدان ۴ – گلدان ۶ – گلدان ۸ – گلدان ۱۰ – گلدان ۱۲ – گلدان ۱۴ – گلدان ۱۷ – گلدان ۱۹
در زیر مشخصات هندسی و ابعاد و اندازه و کاربرد برخی از این گلدانها را خواهیم گفت:
در کل قطر انتهای گلدان برابر سه چهارم قطر دهانه آن و ارتفاع آن حدود چهار پنجم قطر دهانه آن است.
- سایزبندی گلدانها:
گلدان سایز 4:
اندازه دقیق دهانه: 4 سانتی‌متر؛ اندازه ارتفاع: 3 تا 3.5 سانتی‌متر
گلدان سایز 6:
گلدانی که دهانه آن حدود 6 سانتی‌متر است را گلدان 6 یا گلدان سایز 6 می‌نامند.
اندازه دقیق دهانه: 6 سانتی‌متر؛ اندازه ارتفاع: 5 تا 5.5 سانتی‌متر؛ موارد استفاده و کاربرد: انواع کاکتوس
گلدان سایز 8:
اندازه دهانه آن‌ها ۹ سانتی‌متر و ارتفاع آن‌ها 8.5 تا 9 سانتی‌متر بوده و برای گیاهانی مثل اپیشیا، گلوکسینیا، بنفشه آفریقایی و گیاهان کوچک مناسب است.
گلدان سایز 9:
گلدان سایز 9 گلدان مناسب بنفشه آفریقایی
اندازه دقیق دهانه: 9 سانتی‌متر؛ اندازه ارتفاع: 8.5 تا 9 سانتی‌متر؛ موارد استفاده و کاربرد: گلدانی مناسب برای گیاهانی مثل اپیشیا، گلوکسینیا، بنفشه آفریقایی و گیاهان کوچک و جمع و جور
گلدان سایز 10:
اندازه دقیق دهانه: 10 سانتی‌متر؛ اندازه ارتفاع: 8 تا 10 سانتی‌متر بوده و کاربرد و بیشترین موارد استفاده: همانند گلدان 9 گلدانی مناسب برای گیاهان جمع و جور و کوچک است.
گلدان سایز 12:
اندازه دهانه این سایز گلدان 12 سانتی‌متر و ارتفاع آن 9.5 تا 11 سانتی‌متر بوده و بیشترین کاربرد آن برای کاشت پیاز گل و نشای اغلب گیاهان است.
گلدان سایز 14:
اندازه دهانه این سایز گلدان 14 سانتی‌متر و ارتفاع آن 10 تا 12 سانتی‌متر بوده و بیشتر برای گیاهان یک ساله و گیاهانی که ریشه تقریبا گسترده‌ای دارند استفاده می‌شود.
گلدان سایز 17:
قطر دهانه آن 17 سانتی‌متر و ارتفاع آن حدود ۱3 سانتی‌متر بوده و گزینه مناسبی برای گیاهان دایمی دارای ریشه گسترده است.
گلدان سایز 19:
قطر دهانه آن 19 سانتی‌متر و ارتفاع آن حدود ۱۵ سانتی‌متر بوده و گزینه مناسبی برای گیاهان دایمی دارای ریشه گسترده است.
البته این گلدان‌های فوق با سایز کوچک می‌توانند قائده مستطیلی داشته باشند.
- سایزبندی سطل‌ها
سطل سایز 3:
ارتفاع گلدان: 15 سانتی‌متر؛ قطر گلدان: 16.5 سانتی‌متر
سطل سایز 4:
اندازه دقیق دهانه آن‌ها 18.5 سانتی‌متر و ارتفاع آن 17 سانتی‌متر است و این سطل برای گیاهانی مثل شلفرا، سیکاس متوسط، برگ انجیری، بنجامین و … گزینه ی مناسبی محسوب می‌شود.
سطل سایز 7:
اندازه دهانه آن‌ها 22 سانتی‌متر و ارتفاع آن‌ها 19.5 سانتی‌متر بوده و برای کاشت نخل و پالم و گیاهانی که ریشه عمیق و بلندی دارند مناسب است.
سطل سایز :10
ارتفاع گلدان: 24 سانتی‌متر؛ قطر گلدان: 23.5 سانتی‌متر
سطل سایز 12:
ارتفاع گلدان: 30 سانتی‌متر؛ قطر گلدان: 27 سانتی‌متر
سطل سایز 14:
ارتفاع گلدان: 35 سانتی‌متر؛ قطر گلدان : 30.5 سانتی‌متر
سطل بزرگ (سایز ۳۰)
ارتفاع گلدان: 40 سانتی‌متر؛ قطر گلدان : 33.5 سانتی‌متر
- سایز بندی گلدان‌های بزرگ جعبه‌ای:
جعبه 40:
ارتفاع گلدان: 36 سانتی‌متر؛ ضلع گلدان : 40 سانتی‌متر
جعبه 45:
ارتفاع گلدان: 43 سانتی‌متر؛ ضلع گلدان : 45 سانتی‌متر
جعبه 50
ارتفاع گلدان: 50 سانتی‌متر؛ ضلع گلدان : 50 سانتی‌متر
جعبه 60
ارتفاع گلدان: 56 سانتی‌متر؛ ضلع گلدان : 60 سانتی‌متر
جعبه 70:
ارتفاع گلدان: 65 سانتی‌متر؛ ضلع گلدان : 70 سانتی‌متر
- انواع گلدان:
جنس مواد ساخته شده گلدان می‌تواند متنوع و از سفال، سفال لعابدار، پلاستیک، چوب، فایبرگلاس، سیمانی و … باشد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود.
گلدان سفالی:
این گلدانها از قدیم و به شکل سنتی وجود داشتند و هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند و به دلیل وجود منافذ در بدنه خاک بعد از آبیاری با سرعت بیشتری خشک می‌شود.
نواحی سفید رنگی که بر روی دیواره این گلدانها بعد از آبیاری و خشک شدن دیده می‌شوند ناشی از تبخیر آب از دیواره و باقی ماندن عناصر موجود در آب بر روی دیواره گلدان هستند.
به همین علت این گلدانها برای گیاهانی که به شور شدن خاک حساس هستند، مناسب نمی‌باشد.
گیاهان مناسب این نوع گلدانها به رطوبت ماندگار خاک احتیاجی ندارند مانند، کاکتوس‌ها
قابلیت نفوذ آب به جداره، شكل و رنگ و مواد سازنده طبیعی آن و همچنین سنگینی و تعادل خوب از ویژگی‌های مثبت و وزن زیاد و شکستنی بودن از ویژگی‌های منفی این نوع از گلدانها است.
گلدان سرامیکی:
وزن این گلدانها مانند گلدان سفالی زیاد است. این گلدانها امروزه طرفداران زیادی جذب کرده‌اند و برای دکوراسیون مدرن بسیار مناسبند.
گلدان‌های سرامیکی لعابدار رطوبت را بهتر از گلدان‌های سفالی نگهداری می‌کنند و تا حد زیادی همانند گلدان‌های پلاستیکی از این نظر عمل می‌کنند .
گلدان سیمانی:
این نوع گلدانها معمولاً مصرف خانگی ندارند و در طراحی فضای شهر یا پارک‌ها کاربرد دارند هر چند که به تازگی انواع مختلف آن در سایز های کوچک هم به بازار آمده است.
این گلدانها وزن زیادی داشته و در برابر تغییرات دمایی مقاومند. در ساخت گلدان‌های سیمانی آهک بکار می‌رود و این مسئله می‌تواند در رشد گیاه تأثیرات بدی بگذارد.
پس در صورتی که قصد استفاده از این گلدانها را دارید قبل از کاشت گیاه داخل آن را چندین مرتبه با آب شست‌وشو دهید که تا جایی که امکان دارد آهک آن شسته شود.
گلدان چوبی:
گلدان‌های چوبی هم دارای تخلخل می‌باشند اما میزان تخلخل آن‌ها از گلدان‌های سفالی کمتر است.
مشکل چوب این است که به مرور زمان در اثر رطوبت می‌پوسد و از بین می‌رود به همین دلیل گاهی دیواره داخل گلدان‌های چوبی را با پلاستیک می‌پوشانند تا عمر آن‌ها را افزایش دهند.
گلدان‌های چوبی تا حد قابل قبولی ریشههای گیاه را از خطر گرم شدن در اثر تابش نور خورشید محافظت می‌کنند.
گلدان پلاستیکی:
این گلدانها امروزه به صورت متداول مورد استفاده قرار می‌گیرند. وزن آن‌ها بسیار کم بوده و در سایز گدان پلاستیکی تنوع بسیاری وجود دارد.
تعویض گلدان گیاه در این گلدان ها بسیار ساده‌تر از نوع سفالی است چرا که نمی‌شکند و قابلیت خم شدن دارد.
از معایب این گلدانها این است که به علت وجود دیواره صاف و یکدست احتمال بروز مشکل ریشه پیچ شدن گیاه افزایش می‌یابد. همچنین نداشتن زهكش مناسب و غیراستاندارد بودن شكل آن هم از معایب به شمار می‌رود.
این گلدانها را می‌توانید با یک آویز کنفی زیبا از سقف آویزان کنید و نگران شکستن آن نباشید.
گلدان‌های ارگانیک:
این گلدانها از مواد طبیعی مانند فیبر، انواع پیت، کوکوپیت و الیاف نارگیل ساخته می‌شوند. آن‌ها خشک هستند و برای مدت طولانی می‌توان آن‌ها را انبار کرد.
گلدان‌های ارگانیک وقتی مرطوب می‌شوند و در خاک قرار می‌گیرند، بوسیله عوامل زنده خاک مانند انواع باکتری‌های مفید تجزیه شده و مصرف می‌شوند. پس زمانی که گیاهان را در این گلدان ها می‌کارید و قصد دارید گیاه را به گلدان اصلی منتقل کنید، احتیاجی به بیرون آوردن گیاه از گلدان نمی‌باشد و می‌توانید با همان گلدان در خاک و گلدان جدید گیاه را بکارید.
ثابت شده است که ریشه گیاهان در این گلدانها در مقایسه با گلدان‌های پلاستیکی بهتر و عمیق‌تر رشد می‌کند.
گلدان‌های فلزی:
وزن این گلدانها بستگی به ضخامت دیواره و نوع فلز بکار رفته در ساخت آن‌ها دارد و برای مدت طولانی قابل استفاده هستند.
یکی از مزایای این گلدانها این است که از طریق دیواره خود آب از دست نمی‌دهند. از معایب آن‌ها هم این است که در برابر گرما و سرما سریع گرم و سرد می‌شوند و این می‌تواند موجب آسیب رساندن به ریشههای گیاه شود.
در صورت استفاده نکردن از پوشش مناسب این گلدانها امکان زنگ زدگی دارند. این گلدانها بیشتر در چیدمان و دکوراسیون مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- مواردی که در مورد خصوصیات گلدانها و به کار بردن آن‌ها باید بدانیم:
سوراخ ته گلدان باید متناسب با حجم خود گلدان باشد. ریختن قطعات خرده سفال و یا سنگریزه روی سوراخ‌ها، جهت باز نگه داشتن زهكش و جلوگیری از باتلاقی شدن خاک ضروری می‌باشد.
همچنین توصیه می‌شود جهت جلوگیری از مسدود شدن سوراخ زهكش، مقداری پوشال یا پوست شلتوک برنج روی سنگریزه‌ها بریزید تا هم سوراخ‌ها مدت زمان بیشتری باز بمانند و هم ریشه گیاه به خاک زمین نفوذ نکند.
در صورت مسدود شدن سوراخ گلدان، می‌توانید آنرا بوسیله یک مفتول فلزی به آرامی باز کنید.
کند شدن رشد گیاه و خروج ریشه از انتهای گلدان، نشان دهنده زمان تعویض گلدان است و بهترین زمان برای تعویض گیاهان گلدانی، اغلب فصل بهار می‌باشد.
در بهار با توجه به اینكه شیره نباتی گیاه به جریان افتاده، ریشه توانایی ترمیم و باز سازی بافت‌های خود را دارد و می‌تواند صدمات و لطمات وارده از قبیل شکستگی یا خراشیدگی و کنده شدن بخشی از ریشه را نیز جبران نماید.
درصورتی که از گلدان‌های قدیمی استفاده می‌کنید حتما قبل از به کار گیری مجدد، آن‌ها را به وسیله آب و برس شست‌وشو نمایید.